انواع مرخصی در قانون کار

ما در مقالات قبل درباره مالیات حقوق صحبت کردیم اکنون در این قسمت می خواهیم توضیح دهیم مرخصی چیست و انواع مرخصی در قانون کار را برای شما بیان کنیم پس همراه ما باشید.

تعریف مرخصی

مرخصی حقی است که برای کارکنان هنگام ترک کار در روزهای غیر از تعطیلی درنظر گرفته شده، در قانون کار چندین روش برای گرفتن مرخصی وجود دارد که از سالها پیش به رسمیت شناخته شده و در قانون کار جمهوری اسلامی ایران مورد تایید قرار گرفته است. این مرخصی ها شامل: مرخصی استعلاجی، فوت اقوام درجه یک مانند پدر، مادر، همسر و یا فرزند، مرخصی استحقاقی، مرخصی زایمان، مرخصی ازدواج و غیره می باشد.

همانطور که می دانید گرفتن مرخصی یکی از دغدغه های کارکنان به شمار می رود که گاهی کارفرمایان با آن موافقت نمی کنند، در صورتی که طبق قانون کار این حق طبیعی کارکنان می باشد.

نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار

نحوه محاسبه مرخصی یکی از موارد مهمی است که در قانون حقوق و دستمزد باید به آن توجه کرد، نحوه محاسبه حقوق و مزایای کارکنان یکی از مهمترین محاسبات در بخش مالی یک شرکت به شمار می رود، بهترین گزینه برای جلوگیری از هرگونه اشتباه، استفاده از نرم افزار  حسابداری آمیسا می باشد.

محاسبه مرخصی در قانون کار به صورت جداگانه انجام می شود زیرا محاسبه مرخصی ها با یکدیگر متفاوت است و  کلیه مرخصی ها با یک فرمول یکسان محاسبه نمیشود .

انواع مرخصی ها در قانون کار

مرخصی بدون حقوق

در این نوع از مرخصی؛ همان‌گونه که از نام آن پیداست نمی‌توان حقوقی را برای فرد در نظر گرفت و برخی از مرخصی‌ها مانند مرخصی تحصیلی نیز در این دسته بندی قرار می‌گیرند و در حالت کلی می‌توان این‌گونه گفت که در زمان استفاده از چنین مرخصی‌هایی قرارداد کارگر با شرکت به حالت تعلیق در می‌آید و در این مدت زمانی حقوقی برای فرد در نظر گرفته نمی‌شود، اما سقف مدت این مرخصی نیز دو سال تعیین شده است و همان‌گونه که اشاره کردیم برخی از مرخصی‌ها مانند مرخصی تحصیلی و همچنین مرخصی رفتن به سفر حج نیز در دسته این مرخصی قرار می‌گیرند اما سفر حج نیز قوانین خاص خود را دارد و فردی که می‌خواهد از این مرخصی استفاده کند طبق ماده ۶۷ قانون کار فرد تنها یک بار به مدت یک ماه می‌تواند از مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

مرخصی استحقاقی:

مرخصی استحقاقی به مرخصی سالانه کارمندان یا مرخصی استحقاقی تعطیلات با حقوق اعطا شده توسط کارفرمایان به کارکنان اطلاق می شود و محاسبه آن بدین صورت است که طبق قانون کار هر کدام از کارکنان در ماه ۲/۵ روز مرخصی طلب دارند که این عدد در سال معادل ۲۶ روز می باشد، به این گونه مرخصی ها، مرخصی استحقاقی می گویند.

مرخصی استعلاجی:

مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی در قانون کار و یکی از چالش برانگیزترین مرخصی ها به شمار می رود که باید به تایید سازمان تامین اجتماعی برسد در مرخصی استعلاجی هیچ محدودیتی برای گرفتن مرخصی طبق قانون کار وجود ندارد و به هر میزانی که پزشک معالج تجویز کرده باشد می توانند از مرخصی استعلاجی استفاده نمایند، بدین صورت که این مرخصی باید توسط پزشک معتمد و یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی تایید شود تا بتوانند از دستمزد و سوابق کار و بازنشستگی بهره مند شوند.
سقفی که برای مرخصی استعلاجی در نظر گرفته شده است ۴ ماه می باشد اما اگر مرخصی به یک سال برسد و بیماری صعب الاعلاج باشد طبق قانون مرخصی استعلاجی، کارگر را بازنشسته می کنند.

بیشتر یخوانید: آیا در زمان مرخصی استعلاجی عیدی به کارگران تعلق میگیرد؟

مرخصی ساعتی:

مرخصی ساعتی جزئی از مرخصی استحقاقی می باشد که شخص معمولا برای کارهای اداری و یا ضروری از آن استفاده می کند. در بعضی از سازمانها مرخصی ساعتی، ۲ ساعت و در بعضی دیگر ۵ ساعت و یا حتی ۶ ساعت هم مجاز است،  این ساعت ها از مرخصی استحقاقی ماهانه که ۲/۵ روز در ماه می باشد کسر می گردد.
نکته بسیار مهم که اگر مرخصی های ساعتی در ماه از ۲/۵ روز بیشتر شود حکم بدین گونه است که فرد متقاضی مرخصی بدون حقوق و کسر از کار خواهد داشت و کارفرما می تواند برای آن ساعت بیمه پرداخت نکند.

مرخصی بین تعطیلی:

اما یکی از محبوب‌ترین مرخصی‌هایی که بسیاری از افراد تمایل دارند تا از آن استفاده کنند، مرخصی بین تعطیلی است. شاید برای شما سوال باشد که در بین انواع مرخصی در قانون کار مرخصی بین تعطیلی چگونه محاسبه می‌شود. در اینجا به توضیح کامل در مورد آن می‌پردازیم. در این‌گونه مرخصی‌ها به طور مثال سه شنبه و پنجشنبه تعطیل رسمی است و به همراه جمعه تعطیل است اما فرد می‌خواهد تا از مرخصی در روز چهارشنبه استفاده کند که بدین ترتیب بتواند روزهای متوالی را در مرخصی باشد ولی قوانینی در این بین وجود دارد که مرخصی بین تعطیلی را بدین شکل توضیح می‌دهد که فرد زمانی که از یک روز غیر تعطیل در میان تعطیلات استفاده کند، روزهای بعدی که تعطیلات رسمی بودند نیز جزئی از مرخصی استحقاقی او به شمار می‌رود و از آن کسر می‌شود. در اصطلاح به این قانون مرخصی بین تعطیلی گفته می‌شود که برخی از افراد ممکن است که تمایل به استفاده از آن داشته باشند اما باید قانون آن را به طور کلی به یاد داشته باشید.

مرخصی پاس شیر:

طبق ماده ۶  قانون ترویج تغذیه نوزاد با شیر مادر و نیز حمایت از مادران شیرده، کارکنان زن می توانند به مدت دوسال یعنی تا دو سالگی فرزندان خود روزانه یک ساعت مرخصی ساعتی بگیرند این مرخصی ممکن است ابتدای تایم کاری و یا انتهای آن باشد همچنین برای مادرانی که فرزندان دو قلو و یا چند قلو دارند به جای یک ساعت می توانند دو ساعت مرخصی ساعتی بگیرند.

مرخصی حج

همان‌گونه که گفتیم این گونه مرخصی در دسته مرخصی بدون حقوق قرار می‌گیرد اما زمانی که فرد به مدت ۳۰ روز مرخصی استحقاقی را را ذخیره کرده باشد می‌تواند از آن برای حج واجب به مدت یک ماه استفاده کند. اما در صورتی که چنین میزان استحقاقی را نداشته باشد تمامی این تعطیلی بدون حقوق محاسبه می‌شود و دانستن اینکه شرایط و قوانین در هر کدام از انواع مرخصی در قانون کار به چه شکلی است به شما کمک می‌کند تا به نحو بهتری بتوانید مرخصی‌های خود را مدیریت کنید.

مرخصی ازدواج و اقوام درجه یک:

تمامی کارگران می توانند سه روز مرخصی با عنوان ازدواج دائم و فوت اقوام درجه یک از جمله همسر، پدر، مادر، فرزند با استفاده از مزد  را داشته باشند، همچنین لازم به ذکر است که این مرخصی را فقط می توانند در زمان خود بگبرند یعنی نمی توانند این مرخصی را به زمان دیگری انتقال دهند و از آن استفاده کنند.

 شرایط مرخصی ازدواج و فوت

برای اینکه اطلاعات جامع و کامل‌تری در مورد مرخصی فوت اقوام درجه یک یا ازدواج را به دست آورید، ما در مقاله جداگانه‌ای به توضیح این موضوع پرداختیم و به آن اشاره کردیم که فرد در چه صورتی و چگونه می‌تواند از این مرخصی استفاده کند. همچنین به بررسی این موضوع پرداختیم که در کشورهای مختلف چنین مرخصی‌هایی چگونه در دسترس قرار گرفته است که این می‌تواند برای افرادی که قصد دارند تا به صورت بین المللی فعالیت کنند، مفید باشد و به آن‌ها کمک کند که به بهترین شکل ممکن از مرخصی‌های خود استفاده کنند.

مرخصی زایمان:

طبق قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب  ۲۰/۰۳/۹۲ مدت مرخصی زایمان زنان شاغل چه در بخش دولتی و چه در بخش غیر دولتی ۹ ماه می باشد و همسران آنها از دو هفته مرخصی اجباری از بدو تولد نوزاد برخوردار خواهند بود، حقوق زنان باردار شاغل توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود و طبق  ماده ۷۵ قانون کار شخص پس از پایان دوران مرخصی می توانند به کار سابق خود بازگردد و این دوران مرخصی برای بارداری و زایمان که ۹  ماه می باشد جزء سوابق خدمت وی به شمار می رود.

قوانین مرخصی

قوانین مرخصی بر اساس قوانین کار وجود دارد که افراد باید به خوبی آن‌ها را بدانند تا شرایط استفاده کردن از آن‌ها را داشته باشند. اولین قانونی که در این بین وجود دارد این است که فرد روز جمعه را به عنوان تعطیلی هفتگی کارگران باید در نظر بگیرد و این که این تعطیلی شامل مزد می‌شود و در سمت دیگر در تمامی تعطیلات رسمی، کارگر تعطیل است و در کنار آن نیز یک روز که به عنوان روز کارگر در نظر گرفته شده است، یعنی تاریخ ۱۱ اردیبهشت؛ روز کاری کارگر نیست و کارفرما نمی‌تواند فرد را به خدمت بگیرد یا اینکه او را وادار به کار کند. همچنین در روز کارگر حقوق و دستمزد اضافه کار روز تعطیل کارگر نیز به صورت جداگانه باید محاسبه شود تا به فرد پرداخت شود اما میزان کل مرخصی استحقاقی فرد در طول سال ۲۶ روز است که با میزان حساب کردن ۴ روز جمعه به ۳۰ روز می‌رسد.

قوانین دیگر نیز در مورد مرخصی‌ها وجود دارد و به طور مثال سایر روزهای تعطیلی که وجود دارند جزئی از ایام مرخصی به شمار نمی‌روند و کارگر در این روزها تعطیل است و در کنار آن برای کسانی که کمتر از یک‌سال کار کرده‌اند میزان مرخصی که می‌توانند استفاده کنند به نسبت همین مدت کاری است که انجام داده‌اند و در کنار آن نیز کارگرانی که قصد دارند مرخصی استحقاقی خود را ذخیره کنند تنها می‌توانند ۹ روز از آن را به صورت سالانه ذخیره کنند. قوانین دیگری نیز وجود دارد که در بروزرسانی‌های بعدی ما سعی می‌کنیم تا تمامی این قوانین را در اختیار شما قرار دهیم یا اینکه در مقالات جداگانه‌ای به بررسی آن‌ها بپردازیم.

در زمان دریافت مرخصی ممکن است که فرد چالش‌هایی را پیش رو داشته باشد یا اینکه در شرایطی قرار داشته باشد که نیاز به مرخصی داشته باشد، اما با مخالفت کارفرما روبرو شود. این‌ها اختلافاتی است که ممکن است گاهی اوقات به وجود آید و کارگران باید این نکته را بدانند که برابر قانون؛ دریافت مرخصی به عنوان حق بدیهی و طبیعی آن‌ها در زمان انجام کار محسوب می‌شود و آن‌ها می‌توانند از چنین حقوقی بهره‌مند شوند که از مرخصی خود استفاده کنند.

سوالات متداول انواع مرخصی در قانون کار

سوالات متداولی در این به وجود می‌آید که بسیاری از افراد می‌خواهند پاسخ سوالات خود را به دست آورند. به طور مثال سوالاتی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور به چه شکلی است؟ در چنین شرایطی مرخصی استحقاقی کمی بیشتر است و به مدت سه روز در ماه و معادل پنج هفته در سال است که فرد می‌تواند در نوبت‌های شش ماهه اول و شش ماهه دوم از آن استفاده کند. سوال دیگری که در این بین به وجود می‌آید این است که آیا مبلغ تعطیلی کاری به ورثه کارگر تعلق می‌گیرد یا خیر؟ در برخی شرایط با فوت کارگر میزان تعطیلی کاری باقی مانده او با توجه به میزان حقوق محاسبه می‌شود و تمام آن به ورثه پرداخت می‌شود. این شرایط برای زمان از کار افتادگی یا بازنشستگی و یا تعطیلی کارگاه به این شکل است که مابقی تعطیلی‌های کاری را محاسبه و تمام آن به فرد باز پرداخت می‌شود.

جمع بندی

در این مقاله به صورت کامل در مورد انواع مرخصی در قانون کار صحبت شد و اطلاعات جامعی در اختیار شما قرار گرفت که با استفاده از آن‌ها می‌توانید از انواع مرخصی بهره‌مند شوید. همچنین ما سعی می‌کنیم تا در مقالات جداگانه به بررسی هر کدام از این مرخصی‌ها بپردازیم و شرایط و قوانین مربوط به هر کدام را در اختیارتان قرار دهیم که در نهایت منجر به این می‌شود که شما بتوانید به بهترین شکل ممکن از آن‌ها استفاده کنید. اگر به چنین موضوعاتی علاقه مند هستید ما در بخش بلاگ سایت اطلاعات بسیار مفیدی را در مورد حسابداری و انواع قراردادها و همچنین انواع مرخصی در اختیارتان قرار می‌دهیم که می‌توانید با مراجعه به این بخش به مقالات تخصصی زیادی دسترسی داشته باشید. همچنین اگر سوالی در ذهن دارید که پاسخ آن در این مقاله نبود توصیه می‌کنیم که حتما آن را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید تا کارشناسان ما در سریع‌ترین زمان ممکن به تمامی سوالات شما پاسخ دهند.

مطالب پر بازدید : نرم افزار حسابداری آنلاین

امین سیستم آرمان